Dispositie orgel

Onder dispositie verstaan we het geheel van registers (stemmen), dat een orgel bevat. Bij de samenstelling van een dispositie streeft men naar een verscheidenheid van klankkleuren in diverse maten (voethoogten). De totaalklank van het orgel dient een geheel te vormen. Het samenstellen van een goede dispositie is dan ook geen eenvoudige taak. Voor een organist is het dan ook van belang om precies te weten welke registers een orgel precies heeft, want dit is bij ieder orgel verschillend.

Registers
Tijdens eeuwenlange ontwikkeling van het orgel is er voortdurend streven geweest zoveel mogelijk variatie te brengen in de klankkleuren van orgelpijpen. Bouwt men voor elke toets van een klavier een pijp van dezelfde klankkleur, dan ontstaat er een pijpenrij, die men register of stem noemt. De registers (stemmen) zijn veelal vernoemd naar oudere orkestinstrumenten, waarmee hun klank gelijkenis bleek te vertonen. Bouwt men voor elke toets van het klavier een pijp van dezelfde klankkleur, dan ontstaat er een pijpenrij die door hun klankkleur een eenheid vormen.

> registers naar lengte
> registers naar grootste diameter
> registers naar sterkte
> registers naar helderheid

Registermechaniek
De registerknoppen zijn veelal geplaatst aan weerszijden van de manualen. Bij grote orgels is de indeling hiervan steeds hetzelfde. Bij kleinere (tweeklaviers orgels) worden de registerknoppen ook wel boven de lessenaar geplaatst en de rest aan beide kanten van de manualen. De functie van iedere registerknopen staat op de knop zelf vermeld. Of op een platje boven de knoppen.