Luchtvochtigheid en piano's
Een piano of vleugel bestaat voornamelijk uit hout vanwege de goed verwerkbare en vooral akoestische eigenschappen. Fabrikanten van kwaliteitsinstrumenten hebben de verschillende houtsoorten op een juiste wijze naar een bepaalde luchtvochtigheid gebracht en verwerkt. Naast alle houtonderdelen (meer dan 10.000) worden er ook andere materialen gebruikt zoals vilt en leer. Door schommelingen in luchtvochtigheid verandert de omvang van de onderdelen en wrijfpunten door het zwellen en krimpen. De stabiliteit van de stemming en regulatie (totale afregeling) worden hierdoor sterk beïnvloed. | ||
Relatieve luchtvochtigheid Relatieve luchtvochtigheid is de hoeveelheid vocht dat de lucht kan vasthouden. De vochtcapaciteit van lucht wordt beïnvloed door seizoenschommelingen, weersomstandigheden en temperatuur. De hoeveelheid in hout aanwezig vocht past zich aan aan de relatieve luchtvochtigheid van de omgeving. Deze aanpassing vindt pas plaats als de luchtvochtigheid 10% stijgt of daalt. Wanneer de schommelingen van de relatieve luchtvochtigheid binnen 10% blijven, zal er geen maatverandering aan de houten onderdelen van het instrument en het meubel optreden. Als de relatieve luchtvochtigheid in een kamer toeneemt zal vocht via de lucht naar hout en andere absorberende materialen overgaan. Bij een lage luchtvochtigheid haalt de lucht vocht uit hout, maar ook bijvoorbeeld uit planten en mensen. Relatieve luchtvochtigheid verandert per uur, dag of week. Het is niet mogelijk om via een constante temperatuur een constante luchtvochtigheid te bewaren. Een goede luchtvochtigheid is er één die constant is, deze bevindt zich tussen de 50% en 70%. |
||
Werking Het meest opmerkelijke effect van het veranderen van de luchtvochtigheid is het zwellen en krimpen van de zangbodem. De zangbodem heeft een bepaalde welving en staat onder spanning. De opwaartse welving wordt door de kam stevig gedrukt onder invloed van de snaarspanning. Wanneer nu de vochtigheid stijgt, zet de welving uit en drukt de kam harder tegen de snaren. Hierdoor stijgt de toonhoogte; in het middenregister sterker dan aan de discant en bas. Wanneer de luchtvochtigheid daalt krimpen zowel de zangbodem als de kam met als gevolg dat de druk minder wordt. Nu daalt de toonhoogte; met het grootste verschil in het middengebied (register). Gevolgen Bij verandering van een paar herz verandert de totale druk van de besnaring met enkele honderden kilo's. Hoe groter de schommelingen van luchtvochtigheid, hoe instabieler de stemvastheid en conditie van het instrument. Meting Voor het meten van de relatieve luchtvochtigheid is een hygrometer nodig. Veel gebruikte hygrometers zijn haarhygrometers, helaas zijn die niet echt nauwkeurig en moeten vaak geijkt worden. Voor een precieze meting is een digitale thermo-hygrometer de goede keuze. |
||